Sonuç Bildirgesi

11. TÜRKTAY SONUÇ BİLDİRGESİ

11. TÜRKTAY Platformu Yürütme Kurulu’nun 25 Eylül 2021 tarihli toplantısında, 11. TÜRKTAY’da yapılan konuşmalar değerlendirilerek iş bu sonuç bildirgesi kamuoyu ile paylaşmak üzere hazırlanmıştır.

11. TÜRKTAY - Türkiye’de Tüm Yönleriyle Atık Yönetimi 8-9 Eylül 2021’de Ankara’da “Sağlıkta, Savunmada, Sanayide Ekonomide, Enerjide, Eğitimde Ulusal Atık Yönetim Stratejisi Sıfır Atık” ana teması ile gerçekleştirilmiştir.

11. TÜRKTAY’da;

- Adalet ve Kalkınma Partisi, T.B.M.M. 27. Dönem Trabzon Milletvekili T.B.M.M. Çevre Komisyonu Başkanı Muhammet Balta,

- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı / Türkiye İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Mehmet Emin Birpınar

- Cumhuriyet Halk Partisi Ankara Milletvekili Dr. Servet Ünsal,

- Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir

- İYİ Parti” Genel Başkan Yardımcısı Arzu Önşen

konuşmacı olarak yer aldılar.

11. TÜRKTAY’da;

- Çok sayıda kamu ve özel sektör üst düzey yöneticisi de katılım sağlamıştır.

11. TÜRKTAY’a Katılım Sağlayan Bakanlıklar;

• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
• T.C. Ticaret Bakanlığı
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı
• T.C. Milli Savunma Bakanlığı
• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
• T.C. Aile Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
• T.C. İçişleri Bakanlığı

Madde 1- Dar kapsamlı “Çevrecilik”ten uzak; uluslararası ilişkiler, uluslararası rekabet ve finansmana ulaşım, savunma, sanayi, eğitim, enerji, ekonomi, sağlık, tarım, istihdam, nüfus artışı, cari açık, ithalat-ihracat, hammaddeye ulaşım, lojistik ve daha birçok alanı doğrudan etkileyen çevre ve atık yönetimi odaklı kalkınma hedef ve stratejileri belirlenmeli ve temel alınmalıdır.

Madde 2- Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin 21. Taraflar Konferansı’nda kabul edilen ve Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) adına 22 Nisan 2016 tarihinde imzalanan Paris Anlaşması’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi (T.B.M.M.)’nde oylamaya sunulması ve kabul edilmesi yönünde çaba gösterilmesinde gereklilik bulunmaktadır.

Madde 3- Kurulması önerilen kalkınma modeliyle T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yeniden yapılandırılmalı, etki alanları, idari ve kurumsal yapısı güçlendirilmeli, diğer bakanlıklarla koordinasyon bu bakanlık odak alınarak gerçekleştirilmelidir.

Madde 4- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı koordinasyonunda Çevre ve Atık Odaklı Kalkınma Modelinde belirlenmiş olan hedeflere ulaşılmasının bütünlük içinde yürütülmesi amacı ile bir Koordinasyon Çalışma Kurulu oluşturulmalıdır. Bu Çalışma Kurulunda; alt çevre yönetim politikaları, TBMM Komisyonları ve ilgili bakanlıklar ile birlikte oluşturulmalıdır.

Madde 5- “Ulusal Eğitim Sistemi” ve “Ulusal Eğitim Stratejileri”miz, Çevre ve Atık Odaklı Kalkınma Modeli ve hedeflerinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde yeniden oluşturulmalıdır. Kalkınma Modelinin kısa-orta ve uzun vadeli; alt-orta-üst kademe yetişmiş insan gücü gereksinimlerini karşılayacak, toplumumuzun tüm kesimlerinde çevre ve atık konularında üst düzey farkındalık ve bilgilendirme sağlayacak yeni yöntemler belirlenmeli ve hızla hayata geçirilmelidir.

Bu kapsamda olarak;

a- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı taşra teşkilatlarında; idari ve mevzuat uygulamalarında farklılıklarla karşılaşılmaktadır. Sektörde haksız rekabetin önlenmesi ve güven ortamının sağlanması açısından Bakanlık içi koordinasyonun güçlendirilmesi ve uygulamalarda yeknesaklığın sağlanması gereklidir.

b- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Türkiye geneli için gerekli olan atık işleme tesis sayısı ve türünün belirlenmesine ilişkin araştırma çalışmaları yapılmalı, bu araştırma sonuçları dikkate alınarak Ulusal Eylem Planlarında tesis kriterleri belirlenmeli ve bu yolla ihtiyaç duyulan konularda bölgesel veya yerel tesisler kurulmasına izin verilmeli ve teşvik edilmelidir. 

c- Sıfır Atık nitelikli tesis belge kriterleri T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından en kısa sürede yayınlanmalıdır.

d- Biyometanizasyon tesisleri, kompost tesisleri atıklarının kullanımına ilişkin Tarım Bakanlığı’ndan izin alınamaması sorunu giderilmelidir.

e- Kuruluş amacına uygun olarak, Türkiye Çevre Ajansı’nın işlevselliği siyaset üstü bir anlayışla en kısa sürede sağlanmalıdır. Sektörün teşvik edilerek güçlendirilmesine dönük somut adımlar atılmalıdır.

f- Türkiye Çevre Ajansı tarafından; bugüne kadar sistemleştirilemeyen, evsel kaynaklı atıklar ile elektronik atıkların toplanması, sanayi ve ekonomiye kazandırılması yönünde somut ve gerçekçi adımlar atılmalıdır.

g- Etkin bir yatırım planlaması ve etkin bir atık yönetimi için evsel kaynaklı ve tüm sektörler bazında Türkiye atık envanteri en kısa sürede çıkarılmalı ve sürekli olarak güncellenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca ülkemizin geri kazanım ve hammadde kapasitesini karşılayacak miktarda, yeterli atık düzeyine ulaşıncaya kadar, sadece özel izin verilen lisanslı tesislerde, geri kazanılabilir atık ithalatı, kontrollü olarak devam ettirilmelidir.

h- 2020/2021 yılında çok sayıda Geri Dönüşüm ve Depolama tesisinde yangın ve ölümlü iş kazaları meydana geldiği görülmektedir. Bu olayların oluş ve ortaya çıkış nedenleri incelenmeli ve atık yönetim süreçlerinde yer alan tüm tesisler için; yangın, emniyet ve çevresel riskler için asgari kriterler belirlenmelidir.

i- Ülkemizde geçmiş dönemde atık ambalaj sektöründe yaşandığı birçok ortamda dile getirilen usulsüzlük ve yolsuzlukların depozito sistemlerinde de yaşanmaması için tesisler ve faaliyetler, çevre mevzuatına uygunluk yönünden akredite olmuş üçüncü taraf kuruluşlar tarafından denetlenmelidir. Sahada bağımsız denetim ve bakanlığın denetleyeni denetlemesi ile bakanlığın sınırlı denetim kapasitesinin arttırılması sağlanmalıdır.

j- Evsel ve endüstriyel atıklardan yenilenebilir enerji üretimi amaçlı yapılması gereken -teknik istisnaları belirlenmiş- atık bertaraf/yakma sistemlerinin kurulabilmesi için teknolojik, verimli; ancak yüksek maliyetli tesis yatırımlarına yetersiz YEKDEM desteklerinin tekrar düzenlenmesi, sera gazı salımı yüksek olan atık gömme oranını aşağıya çekecektir. 

k- Elektrikli ve elektronik atıkların geri dönüşümü ikincil ham madde ürün pazarı için önemli bir kaynak ve döngüsel ekonomiye geçişte önemli bir faktördür. E-atıkların etkin bir şekilde toplanması ve ekonomiye kazandırılması sağlanmalı ve hurda metal ve plastiklerinden ayrılmış e-atıkların ülkemizde lisanslı tesisler tarafından, gerekli gümrük takip sistemi altında ithal edilmesi sağlanmalıdır konusunda bir mevzuat çalışması yapılmalıdır.